رتینیت پیگمانته (Retinitis Pigmentosa) یا بیماری شب‌کوری یک بیماری ارثی نادر است که در آن سلول‌های حساس به نور شبکیه بتدریج و بطور پیشرونده دچار استحاله (Degeneration) شده و در مراحل انتهایی باعث نابینایی می‎شود.

علایم و نشانه‌ها

معمولاً اولین علائم بیماری در اوایل کودکی بروز می‌کند. دید شب بتدریج کاهش یافته و میدان بینایی به طور پیشرونده تنگ و باریک می‎شود. میدان بینایی محیطی از بین رفته و در مراحل انتهایی تنها ناحیه کوچکی از دید مرکزی باقی می‌ماند (تصویر 1).

میدان بینایی بیمار محدود به قسمت مرکزی شده و در یک تصویر کامل (چپ) فقط قسمت مرکزی را می‌بیند (راست)
تصویر 1 میدان بینایی بیمار محدود به قسمت مرکزی شده و در یک تصویر کامل (چپ) فقط قسمت مرکزی را می‌بیند (راست)

جداشدگى شبکیه چیست؟

شبکیه بافت حساس به نور در بخش خلفی چشم است. نور بعد از عبور از قرنیه، مردمک و عدسی بر روی شبکیه متمرکز می‎شود. شبکیه با دریافت نور و تولید سیگنال‌های بینایی از طریق عصب بينايى، پيغام‌های بينايى را به مغز منتقل می‌كند. بنابراين شبکیه سالم برای دید خوب حياتى است.

چشم توسط یک ژل شفاف به نام زجاجیه که به شبکیه متصل می‌باشد پر شده است. گاهی تجمعى از ژل یا سلول‌ها در داخل زجاجیه، باعث ایجاد سایه‌هایی روی شبکیه می‌شوند که موجب مشاهده نقاط کوچک، خال، نخ یا ابرهای متحرک در میدان بینایی می‌گردد. این اشکال، فلوتر يا مگس‌پران نامیده می‌شوند و هنگام نگاه کردن به یک زمینه ساده مانند آسمان بيشتر ديده می‌شوند. با افزایش سن ممکن است زجاجیه جمع شده و شبکیه را تحت كشش قرار دهد. به علت كشش ایجاد شده ممکن است شما نورهای چشمک زن، خطوط رعد و برق یا جرقه ببينيد که این حالت فلاشينگ يا جرقه زدن نامیده می‎شود.

گاهی اوقات ممکن است شما نقطه‌ها یا ابرهای کوچک متحرکی را در میدان دید خود مشاهده کنید. معمولاً این نقاط با نگاه کردن به زمینه‌های ساده واضح‌تر ديده می‎شوند. شما همواره آنها را هنگامي نگاه کردن به زمينه¬اي روشن و یکنواخت مثل یک ديوار خالي يا آسمان آبي مي‌بينيد (تصویر 1). به اين حالت مگس پران يا فلوتر گفته مى‌شود.

مگس‌پران، نقطه‌ها یا ابرهای کوچک متحرکی در میدان دید هستند كه هنگام نگاه کردن به زمینه‌های ساده مانند آسمان واضح‌تر ديده مى‌شوند.
تصویر 1 مگس‌پران، نقطه‌ها یا ابرهای کوچک متحرکی در میدان دید هستند كه هنگام نگاه کردن به زمینه‌های ساده مانند آسمان واضح‌تر ديده مى‌شوند.

گلوكومى است كه بدليل اختلال مادرزادى در ساختمان‌هاي تخليه زلاليه چشم، فشار چشم‌ها از بدو تولد بالاست. اگر كه نوزاد چشم‌هاي كدر،‌ سفيد و بزرگ دارد و يا دچار ترس از نور است و در نور چشم‌هايش را مى‌بندد، باید هر چه سریع‌تر توسط چشم‌پزشک ویزیت شود.

گلوکوم مادرزادی یک بیماری ناشایع چشمی است. از هر ده هزار کودک یک نفر به این بیماری مبتلا می‎شود. در صورتی از این عنوان برای تشخیص بیماری استفاده می‎شود که از هنگام تولد تا 3 سالگی تشخیص داده شود. گلوکوم مادرزادی درمان نشده یکی از علل مهم نابینایی کودکان می‌باشد. با وجود ابتلای نوزاد در بدو تولد، در 60% موارد بیماری تا 3 تا 6 ماهگی و در 80% موارد تا یک‌سالگی تشخیص داده می‎شود. در 65% موارد بیماری، فرزندان پسر و در 70% موارد هر دو چشم را درگیر می‌کند. در اﻏﻠـﺐ ﻣــﻮارد، ﮔﻠﻮﻛﻮم ﻣﺎدرزادي اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻔﺮادي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻧـﻮع وراثتی آن نیز دﻳـﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ. از ﻧﻈـﺮ بیماری¬زایی اﮔﺮ ﭼــﻪ ﻧﻘـﺺ ﺗﻜـﺎﻣﻠﻲ در زاوﻳـﻪ چشم در اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري وﺟﻮد دارد اﻣﺎ ﻋﻠﺖ دﻗﻴﻖ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﺑﺎز ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﻲ، اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر داﺧﻞ ﭼﺸﻢ، ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻗﻄﺮ ﻗﺮﻧﻴﻪ، ورم و ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻛﺎپ ﻋﺼﺐ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد. نشانه‌های بیماری شامل سه‌گانه اشک‌ریزش، حساسیت به نور و بستن چشم‌ها می‌باشد (تصویر 1).

بزرگ شدن قرنیه در گلوکوم مادرزادی
تصویر 1 بزرگ شدن قرنیه در گلوکوم مادرزادی

جراحی‌های عیوب انکساری به مواردی اطلاق می‌شوند که هدف اصلی آنها اصلاح عیوب انکساری و بهبود دید افراد مبتلا به نزدیک‌بینی، دوربینی و یا آستیگماتیسم می‌باشد (تصویر 1).

 در جلوی شبکیه (راست) و در حالت طبیعی روی شبکیه (چپ)
تصویر 1 در جلوی شبکیه (راست) و در حالت طبیعی روی شبکیه (چپ)

به طور معمول این گونه اعمال برای رفع نیاز بیماران به عینک و یا لنزهای تماسی انجام می‎شود. از نظر ایمنی درمان، اصلاح عیوب انکساری چشم با عینک کمترین و با لنزهای تماسی بیشترین خطر را به بیمار تحمیل می‌کند. در این میان روش‌های جراحی عیوب انکساری نسبتاً بی‌خطر بوده و دارای نتایج بینایی می‌باشند.

شایع‌ترین جراحی‌های مورد استفاده برای رفع عیوب انکساری عبارتند از:

  • LASIK
  • CUSTOM LASIK
  • PRK
  • LASEK
  • Epi-LASIKFEMTOLASIK
  • INTACS
  • CK
  • Phakic IOL
  • Clear lens extraction

ناخنک یک بافت برجسته مثلثی شکل روی سطح چشم بوده که در اکثر موارد روی قسمت داخلی ملتحمه ایجاد شده و به طرف سطح قرنیه رشد می‌نماید. این ضایعه در نواحی آفتاب‌خیز و گرم و خشک شایعتر بوده و در افرادی که در فضای آزاد کار می‌کنند بیشتر دیده می‎شود. تصور می‎شود اشعه مافوق بنفش موجود در نور آفتاب و گرد و غبار در رشد ناخنک نقش داشته باشد. شیوع آن در آقایان دو برابر خانم‌ها می‌باشد.

علائم و نشانه‌ها

ناخنک ممکن است بسیار کوچک، کم خون و بدون علامت بوده و رشد آهسته‌ای داشته باشد (تصویر 1). در بعضی موارد نیز با رشد سریع، بزرگ، پرخون و ملتهب شده و باعث تحریک و سوزش می‎شود (تصویر 2). ناخنک‌های بسیار بزرگ با ایجاد تغییراتی در انحناء قرنیه و یا مسدود نمودن محور بینایی باعث کاهش دید می‌شوند.

ناخنک‌ کم خون و سفید خیلی اوقات علامتی نداشته و رشد آنها بسیار آهسته است.
تصویر 1 ناخنک‌ کم خون و سفید خیلی اوقات علامتی نداشته و رشد آنها بسیار آهسته است.