چشم از نظر ساختاری، یکی از پیچیده‌ترین اعضاي بدن می‌باشد و از نظر ساختمانی، ادامه سیستم عصبی (مغز) محسوب می‎شود. بینایی، وظیفه اصلی این عضو کوچک است و برای این منظور هر یک از اجزای آن باید عملکرد طبیعی داشته باشند.

چشم، همانند یک دوربین عکاسی عمل می‌کند. نور از طریق قرنیه و مردمک وارد چشم شده و مردمک با ایفای نقش دیافراگم در دوربین عکاسی مقدار نور وارد شده به چشم را تنظیم می‌کند. عدسی نیز با متمرکز کردن نور روی شبکیه باعث تشکیل تصویر شده و در نهایت این تصویر توسط عصب بینایی برای درک جزئیات آن به مغز ارسال مي‌شود (تصاویر 1 و 2).

قرنیه بافتی شفاف بوده که در تشكیل جدار قدامی چشم شرکت دارد. نور پس از عبور از لایه اشکی و قرنیه وارد چشم می‎شود، به همین دلیل کارکرد طبیعی هر دو لایه در سلامت بینایی بسیار مهم است. قرنیه مسئول 70 درصد قدرت انکساری چشم بوده و تغییرات بسیار کوچک در ساختار و شفافیت آن می¬تواند باعث کاهش شدید دید در فرد شود. قرنیه از سه لایه اصلی تشکیل شده که به ترتیب از خارج به داخل عبارتند از: اپیتلیوم، استروما و اندوتلیوم. ضخامت این لایه در افراد مختلف متفاوت بوده و میانگین آن در حدود 500 میکرون یا نیم میلی‌متر است.

اتاق قدامی Anterior Chamber

اتاق قدامی، قسمتی از چشم است که بین قرنیه در قدام و عنبیه و عدسی در خلف قرار دارد و مایع زلالیه در آن جریان دارد (تصویر 3).

عدسی Lens

عدسی ساختمانی در پشت عنبیه بوده که باعث متمرکز شدن نور روی شبکیه می‎شود و قدرت آن در افراد سالم حدود 20 دیوپتر (واحد قدرت عدسی) است. در سنین پايین عدسی قابلیت تغییر قطر داشته که این خاصیت موجب می‌گردد تصویر اشیاء دور یا نزدیک به طور واضح دیده شوند. به این عمل، در اصطلاح علمی تطابق (Accommodation) گفته می‎شود.

عضلات خارج چشمی Extra ocular muscles

حرکت چشم توسط شش عضله انجام شده که به آنها عضلات خارجی چشمی گفته می‎شود. این عضلات عبارتند از: مستقیم خارجی، مستقیم داخلی، مستقیم فوقانی، مستقیم تحتانی، مایل فوقانی و مایل تحتانی (تصویر 4).

عضله مستقیم خارجی (Lateral rectus) چشم را از بینی دور و عضله مستقیم داخلی (Medial rectus) آن را به بینی نزدیک می‌کند. عضله مستقیم فوقانی (Superior rectus) چشم را به بالا و عضله مستقیم تحتانی (Inferior rectus) آن را به پایین میبرد. عضلات مایل نقش پیچیدهتری در حرکت چشمها داشته و نقش اصلی آنها در حرکات چرخشی چشم است و البته در حرکات عمودی چشم نیز موثرند.

اسکلرا یا صلبیه Sclera

پوشش خارجی سفید رنگی است که جدار چشم را از اطراف قرنیه تا خلف چشم تشکیل میدهد.

مشیمیه Choroid

یک لایه عروقی است که در بین اسکلرا و شبکیه قرار داشته و مسئول خونرسانی و تغذیه قسمتهای خلفی چشم می‌باشد (تصویر 5).

شبکیه Retina

لایه حساسی است که از داخل، بخش‌های خلفی چشم را میپوشاند (تصویر 6). این لایه در ادامه رشتههای عصب بینایی قرار داشته و از طریق آن با مغز در ارتباط است. وظیفه این لایه دریافت تصاویری می‌باشد که روی شبکیه تشکیل شده است. این تصاویر تبدیل به پیام هایی شده که از طریق عصب بینایی به مغز هدایت میشوند. در شبکیه دو نوع گیرنده وجود دارد که عبارتند از: گیرندههای مخروطی cone (مسئول دید رنگ و تیزبینی) و گیرندههای استوانهای Rod (مسئول دید شب و تشخیص حرکات اشیاء).

فوه آ Fovea

فرورفتگی مرکز ماکولا می‌باشد که تنها حاوی سلول‌های مخروطی (Cone) بوده و باعث وضوح بالای تصویر تشکیل شده در این ناحیه می‎شود.

عصب بینایی Optic Nerve

عصب بینایی دومین عصب از اعصاب دوازدهگانه مغزی است. این عصب اطلاعات بینایی را به شکل پیامهای عصبی از شبکیه به مغز منتقل مینماید. وظیفه این عضو تا حد زیادی شبیه سیم تلفن می‌باشد (تصویر 7).

سر عصب بینایی یا دیسک بینایی Optic nerve head or Optic Disk

مقطع ابتدای عصب بینایی می‌باشد که به صورت یک ناحیه گرد صورتی رنگ در معاینه ته چشم دیده می‎شود. از بخش میانی آن عروق خونی تغذیه‌کننده بخش‌های داخلی شبکیه وارد چشم می‌شوند (تصویر 8).

با توجه به اینکه گیرنده‌های نوری در ناحیه سر عصب بینایی وجود ندارند، در آزمایش میدان بینایی این ناحیه بصورت نقطه کور (Blind spot) دیده می‎شود (تصویر 1-9).

جسم مژگانی Ciliary body

بخشی از چشم می‌باشد که بین عنبیه و مشیمیه قرار میگیرد. به مجموع عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه، بافت یووآ (Uvea) گفته می‎شود. وظایف جسم مژگانی عبارتند از: تولید و ترشح مایع زلالیه، نگه داشتن عدسی در وسط چشم و شرکت در عمل تطابق (Accommodation).

زنولا Zonula

الیاف یا فیبرهای ظریفي بوده که از یک طرف به جسم مژگانی و از طرف دیگر به عدسی متصل هستند و در نگه‌داشتن عدسی در وسط چشم و همچنین عمل تطابق نقش مهمی ایفا می‌نمایند.

ملتحمه Conjunctiva

یک غشاء مخاطی است که سطح چشم (به استثنای قرنیه) و سطح داخلی پلکها را می‌پوشاند.

عنبیه Iris

لایهای با عضلات ظریف است که بین عدسی و قرنیه قرار داشته و با اتساع و انقباض عضلات خود، باعث تغییر اندازه مردمک و کنترل میزان نور ورودی به چشم می‎شود. میزان رنگدانه موجود در عنبیه، رنگ چشم را تعیین می‌کند.

مردمک Pupil

منفذ گردی است که به صورت دایرهای سیاه در وسط بخش رنگی چشم (عنبیه) قرار دارد. نور از طریق این منفذ وارد چشم می شود (تصویر 1-10).

مایع زلالیه Aqueous Humor

مایع زلال و شفافی می‌باشد که در جلوی چشم و بین قرنیه و عدسی در جریان است. این مایع توسط جسم مژگانی تولید و ترشح می‎شود. مهمترین وظیفه آن رساندن مواد غذایی به بخش‌های قدامی چشم بوده و از طریق شبکه ترابکولار (Trabecular Meshwork) که در زاویه بین عنبیه و قرنیه قرار دارد از چشم تخلیه می‎شود.

این مایع به صورت مداوم تولید و به داخل چشم ترشح شده و از آن تخلیه می‎شود. تجمع بیش از حد طبیعی آن در داخل چشم، باعث افزایش فشار داخلی چشم (بیماری گلوکوم) و به دنبال آن آسیب عصب بینایی می‌گردد.

بخش‌های مختلف چشم همگی عواملی برای ایجاد توانایی بینایی می‌باشند. پلک و اپیتلیوم قرنیه با حفاظت از چشم، از وارد شدن آسیب‌ به آن جلوگیری می‌کنند، اشک باعث مرطوب شدن و رساندن مواد غذایی به سطح چشم می‎شود. عضلات خارجی، چشم را در جهت‌های مختلف به حرکت در آورده و عصب بینایی و اعصاب حساس به درد قرنیه، مسئول انتقال اطلاعات بینایی و حس درد بین چشم و مغز هستند.