چشم هم مانند هر بخش دیگری از بدن ممکن است نسبت به برخی عوامل که اغلب نیز بی‌ضرر هستند، حساسیت نشان دهد. به طور مثال گرد و غبار که برای اکثر مردم بی‌ضرر هستند، در بعضی از افراد ممکن است حساسیت زیادی ایجاد کرده و باعث اشک‌ریزش، ترشح موکوسی و خارش ‌شوند. آلرژی در چشم‌ها اغلب ارثی می‌باشد.

آلرژی ممکن است باعث تظاهرات متفاوتی شده که طیفی از علائم از کونژکتیویت آلرژیک خفیف تا آسم شدید را شامل ‌شود. علائم شایع آلرژی عبارتند از: قرمزی، تورم، آبریزش و خارش چشم‌ها، آبریزش بینی و عطسه، سرفه و تنگی نفس، خارش بینی، دهان و گلو و سردرد ناشی از احتقان سینوس‌ها.

مهمترین یافته در این بیماری خارش چشم‌ها می‌باشد. تاری دید، احساس سوزش، تورم پلک و حساسیت به نور نیز ممکن است وجود داشته باشد. همانگونه که ذکر شد آلرژی در چشم‌ها می‌تواند به تنهایی یا همراه با آلرژی بینی و بیماری آلرژی پوستی (اگزما) اتفاق بیافتد (تصویر 1 و 2).

چه چیزی باعث آبریزش از چشم می شود؟

آلرژی و خشکی چشم‌ها شایع ترین علل آبریزش می‌باشند. در آلرژی بدلیل آزاد شدن هیستامین آبریزش ایجاد می‎شود (مشابه بینی). گاهی نیز خشکی شدید چشم باعث تحریک بیش از حد تولید جزء آبکی اشک و در نتیجه آبریزش می‎شود. البته این موضوع مربوط به مراحل اولیه بیماری خشکی چشم است و در موارد شدید تولید اشک بسیار کاهش می¬یابد

علت آلرژی چیست؟

بسیاری از مواد آلرژی‌زا (آلرژن) در هوا پراکنده هستند و با چشم و بینی تماس می¬یابند. آلرژن‌های شایع موجود در هوا شامل گرده گیاهان، قارچ¬ها، گرد و خاک و ذرات آزاد شده از بدن حیوانات خانگی می‌باشند. علل دیگر آلرژی مثل بعضی غذا‌ها یا گزش زنبور کمتر از آلرژن‌های موجود در هوا، باعث اثرات چشمی می‌شوند. گاهی آلرژی در پاسخ به تماس با مواد آرایشی و یا قطره‌های چشمی ایجاد می‎شود.

در این حالت سلول‌های خاصی در چشم به نام ماست سل (Mast cell) بعد از تماس با آلرژن‌ها شروع به ترشح هیستامین می‌کنند که عامل اصلی ایجاد علایم حساسیت است.

درمان

بهترین درمان، پیشگیری از تماس با موادی است که آلرژی‌زا (آلرژن) هستند. بهتر است این بیماران از نگهداری حیوانات خانگی پرهیز نمایند. گردگیری منزل باید توسط شخص دیگری به‌صورت مرتب انجام گیرد. زمانی که گرده‌های گیاهان در هوا پراکنده است، در منزل مانده و در صورت امکان از تهویه مطبوع استفاده شود. سیستم‌های تهویه معمولاً غبار موجود در هوا را فیلتر می‌کنند و به صورت دوره‌ای باید فیلترها تمیز شوند. رختخواب و لباس‌های فرد مبتلا باید به طور منظم شستشو شوند. استفاده از جارو‌برقی و کم کردن بار آلرژن‌ها در محیط بسیار مهم است.

داروها

اگر موارد ذکر شده موثر نباشند می‌توان از داروها کمک گرفت. قطره‌های چشمی می‌توانند تنها یک شستشو دهنده ساده باشند (Eye wash) و یا با ترکیبات آنتی‌هیستامین، ضد‌احتقان و یا ثابت‌کننده‌های جدار سلولی (Mast cell stabilizer) همراه باشند.

بسیاری از علائم حساسیت مانند خارش، آبریزش از چشم‌ها و بینی و همچنین عطسه را تسکین می‌دهند.

باعث رفع قرمزی چشم‌ها می‌شوند. این داروها با منقبض و باریک کردن عروق، قرمزی چشم‌ها را کاهش می‌دهند. این داروها در حقیقت علامت بیماری را از بین می‌برند نه علت آن را و نباید به مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند. استفاده طولانی مدت از این داروها باعث وابستگی عروق خونی به آنها شده و در صورت قطع مصرف متسع شده و چشم‌ها دوباره قرمز می‌شوند. به این حالت پرخونی برگشتی (hyperemia Rebound) گفته می‎شود و به مرور زمان باعث تشدید قرمزی می‌گردد.

این داروها نیز سبب کاهش قرمزی و التهاب چشم‌ها می‌شوند. ولی برخلاف آنتی‌هیستامین‌ها اثر تاخیری دارند. داروهای آنتی‌هیستامین، ضد‌احتقان و تثبیت‌کننده غشای سلولی به هر دو شکل قرص و قطره موجود می‌باشند که شروع اثر قطره سریع‌تر است. این داروها برای پیشگیری انتخاب مناسبی هستند.

گاهی این گروه از داروها در کونژکتیویت آلرژیک فصلی مورد استفاده قرار گرفته و باعث کاهش تورم و التهاب و سایر علائم می‌شوند.

گاهی از این گروه نیز در درمان آلرژی چشم‌ها کمک گرفته می‎شود. این داروها به¬سرعت علائم را از بین می‌برند ولی مصرف طولانی مدت استروئیدها می‌تواند باعث گلوکوم یا کاتاراکت شده و تنها باید برای یک دوره کوتاه و آن هم تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرند. مصرف بی‌رویه می تواند به کوری منجر شود.

ایمن سازی

در بعضی موارد ممکن است این روش درمانی توسط متخصص آلرژی توصیه شود. در این حالت پزشک با تزریق مقادیر بسیار کم مواد آلرژن باعث ایجاد ایمنی در برابر آن می‎شود.

آلرژی چشم و لنز تماسی

حتی اگر شما مدتها با لنز تماسی مشکل نداشته‌اید ممکن است بخصوص با افزایش آلرژن‌ها در بعضی از فصول، دچار ناراحتی و حساسیت به آن شوید. آلرژن‌های موجود در هوا با چسبیدن به لنز باعث ناراحتی چشم می¬شوند. گاهی نیز مواد آلرژن با تولید موادی در بدن که به لنزها می‌چسبند باعث ایجاد مشکل می‌گردند. داروهای ضد آلرژی نیز ممکن است با چسبیدن به لنز موجب تغییر رنگ و تخریب آنها شوند.

استفاده از لنزهای یکبار مصرف روزانه باعث حل این مشکل می‎شود. در این صورت چسبیدن مواد آلرژن و همینطور تغییر رنگ لنزها توسط داروها مشکلی ایجاد نمی‌نماید.